Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) planuje zmienić zasady korzystania ze zwolnień lekarskich. Nowe regulacje, które są właśnie konsultowane, mogą zrewolucjonizować podejście do pracy podczas L4 – zwłaszcza dla osób zatrudnionych u więcej niż jednego pracodawcy.
🔄 Co się zmieni? L4 nie będzie już oznaczać całkowitego zakazu pracy
Dziś sytuacja jest jasna: jeśli jesteś na zwolnieniu lekarskim u jednego pracodawcy, nie możesz wykonywać żadnej pracy zarobkowej – nawet dla innej firmy. Złamanie tego zakazu oznacza automatyczną utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.
Projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma to zmienić. Zgodnie z propozycją:
Lekarz będzie mógł wskazać w zwolnieniu lekarskim, że pracownik – pomimo choroby – może wykonywać określoną pracę u innego pracodawcy.
To oznacza, że:
- Możliwe będzie legalne pobieranie zasiłku chorobowego u jednego pracodawcy,
- i jednoczesne zarabianie u innego – o ile lekarz wystawi odpowiednie zaświadczenie.
👩⚕️ Zależy od lekarza i charakteru pracy
Eksperci podkreślają, że takie rozwiązanie nie będzie dostępne dla każdego. Aby pracownik mógł pracować podczas zwolnienia, muszą zostać spełnione konkretne warunki:
✅ Pracownik złoży wniosek do lekarza, wskazując, że chciałby kontynuować pracę u innego pracodawcy.
✅ Lekarz musi wyraźnie zaznaczyć w zwolnieniu, że dane schorzenie nie wyklucza takiej aktywności zawodowej.
✅ Charakter pracy u drugiego pracodawcy musi się różnić od tej, której nie można wykonywać z powodu choroby.
🟡 Lekarz nie ma wglądu w umowy pracownika – musi polegać na jego oświadczeniu. To może budzić wątpliwości co do rzetelności ocen, zwłaszcza w przypadku kontroli z ZUS.
⚠️ Co grozi za nadużycie?
Niezależnie od zmian, jedno się nie zmienia – zasiłek zostanie odebrany, jeśli pracownik będzie:
- wykonywać pracę sprzeczną z celem zwolnienia lekarskiego,
- wydłużać leczenie lub utrudniać rekonwalescencję swoim zachowaniem,
- np. podróżować bez zgłoszenia zmiany miejsca pobytu.
Natomiast zakupy czy spacer – o ile nie kolidują z leczeniem – nie będą już traktowane jako przesłanka do odebrania zasiłku. Wręcz przeciwnie – lekarze często je zalecają w celach zdrowotnych.
🏢 Ulga dla firm – ZUS zapłaci od pierwszego dnia choroby?
Kolejna potencjalna zmiana, która zainteresuje pracodawców, to:
Przejęcie przez ZUS wypłaty zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia niezdolności do pracy.
Obecnie przez:
- pierwsze 33 dni choroby (lub 14 dni dla osób 50+) zasiłek wypłaca pracodawca,
- dopiero później robi to ZUS.
Zmiana ta może znacząco odciążyć mikro i małe firmy – szczególnie w sytuacjach, gdy nieobecność kluczowego pracownika wpływa na płynność finansową przedsiębiorstwa.
🩺 Usprawnienie systemu orzecznictwa ZUS
Nowelizacja ma również rozwiązać długoletni problem z niską efektywnością orzecznictwa lekarskiego w ZUS:
- Z ponad 25 milionów zaświadczeń lekarskich rocznie, tylko ok. 1,5 proc. podlega kontroli.
- Lekarze orzecznicy nie nadążają z weryfikacją, a procedury są czasochłonne.
Nowe przepisy mają umożliwić:
- weryfikację orzeczeń w obu instancjach jednoosobowo,
- zatrudnianie lekarzy bez tytułu specjalisty, ale z odpowiednim doświadczeniem (np. co najmniej 5 lat praktyki lub w trakcie specjalizacji).
To krok w stronę odmłodzenia i odciążenia kadry medycznej pracującej dla ZUS.
📌 Czy to rozwiązania na miarę potrzeb?
Eksperci oceniają projekt pozytywnie, ale podkreślają, że:
- To rozwiązanie dla niewielkiego odsetka pracowników – tych, którzy mają różne zakresy obowiązków u kilku pracodawców.
- Kluczowa będzie ostrożność lekarzy, którzy będą musieli podejmować odpowiedzialne decyzje bez pełnej wiedzy o sytuacji zawodowej pacjenta.
- System wymaga nie tylko zmian ustawowych, ale też lepszych narzędzi do weryfikacji i kontroli – bez tego ryzyko nadużyć może wzrosnąć.
✍️ Podsumowanie: L4 nie zawsze oznacza brak pracy?
Jeśli projekt wejdzie w życie:
- Będzie możliwe legalne dorabianie podczas zwolnienia lekarskiego, jeśli lekarz to dopuści.
- ZUS może przejąć wypłaty zasiłków od pierwszego dnia choroby.
- System ZUS zyska bardziej elastyczne zasady dotyczące lekarzy orzeczników i uproszczone procedury.
To duża zmiana – i choć dziś dotyczy głównie osób z więcej niż jednym etatem, może otworzyć dyskusję o elastycznym podejściu do pracy w czasie choroby również w szerszym zakresie.
Kamil Boruta – radca prawny, Aleksandra Smok
