Czy prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą możesz skorzystać z praw konsumenta, np. odstąpić od umowy zawartej przez internet? Odpowiedź brzmi: tak, ale nie zawsze. Od 1 stycznia 2021 r. niektórzy przedsiębiorcy mogą korzystać z części ochrony konsumenckiej. Warunkiem jest jednak, by zawarta przez nich umowa nie miała charakteru zawodowego.
Brzmi enigmatycznie? Już wyjaśniamy, co to oznacza w praktyce, jak rozpoznać, czy przysługuje Ci ochrona, i jakie to daje korzyści.
🔍 Kiedy przedsiębiorca staje się „konsumentem”?
Zgodnie z przepisami, osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, która zawiera umowę związaną z prowadzoną działalnością, ale niemającą charakteru zawodowego, zyskuje ochronę konsumencką.
Co to oznacza?
- Musisz być osobą fizyczną, wpisaną do CEIDG (czyli prowadzącą JDG),
- Umowa musi być związana z Twoją działalnością, ale nie może być dla Ciebie zawodowa (czyli nie może dotyczyć Twojej specjalizacji lub głównego profilu działalności).
📌 Charakter zawodowy umowy – jak go rozpoznać?
Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „charakter zawodowy”. W praktyce sądy i prawnicy odnoszą się do PKD Twojej działalności. Jeśli zakupiony towar lub usługa wpisuje się w Twoją branżę – umowa ma charakter zawodowy. Jeśli nie – masz szansę na ochronę konsumencką.
✅ Przykład ochrony konsumenckiej
Pani Ania jest fryzjerką (PKD: usługi fryzjerskie). Kupuje przez internet farby do pomalowania ścian w salonie.
➡️ To nie jest jej zawodowa działalność. Nie zajmuje się remontami ani sprzedażą farb. Mimo że farby kupiła „na firmę”, może skorzystać z praw konsumenta.
❌ Przykład braku ochrony
Pan Jan prowadzi salon komputerowy (PKD: sprzedaż sprzętu elektronicznego). Kupuje hurtowo 50 laptopów od dostawcy.
➡️ To jego zawodowa działalność. Kupuje towar w celu dalszej odsprzedaży. W takim przypadku nie ma prawa do ochrony przewidzianej dla konsumentów.
🛡️ Jakie prawa zyskuje przedsiębiorca na prawach konsumenta?
Jeśli zawarta umowa spełnia opisane wyżej warunki, masz prawo do:
🕒 1. Odstąpienia od umowy zawartej na odległość
Masz 14 dni na odstąpienie od umowy zawartej przez internet, telefon lub poza lokalem przedsiębiorstwa – bez podania przyczyny.
📦 2. Ochrony przed niezgodnością towaru z umową
Zamiast stosować kodeksowe przepisy o rękojmi (mniej korzystne), w Twoim przypadku zastosowanie ma ustawa o prawach konsumenta, która daje szerszą ochronę.
⚖️ 3. Ochrony przed klauzulami abuzywnymi
Masz prawo do zakwestionowania niedozwolonych zapisów w umowie, nawet jeśli podpisałeś ją bez negocjacji. Przykłady klauzul abuzywnych:
- rażąco wysokie kary umowne tylko dla jednej strony,
- wyłączenie odpowiedzialności za wady towaru,
- jednostronne prawo sprzedawcy do zmiany warunków.
Co ważne – sąd ma obowiązek zbadać umowę pod tym kątem z urzędu, nawet bez Twojego wniosku.
⚠️ Dla kogo te przepisy NIE mają zastosowania?
Nie każda firma może z nich korzystać. Wyłączeni są m.in.:
- wspólnicy spółek kapitałowych (np. sp. z o.o., S.A.),
- osoby prawne i organizacje niebędące osobami fizycznymi,
- przedsiębiorcy działający w ramach działalności zawodowej (np. adwokat kupujący książki prawnicze).
🧠 Na co uważać przy zakupach na firmę?
Jeśli chcesz skorzystać z praw konsumenckich, kupując na firmę:
- Sprawdź, czy dana umowa nie dotyczy Twojej głównej działalności.
- Zachowaj potwierdzenia zakupu i umowę – mogą być potrzebne przy sporach.
- Powiadom sprzedawcę, że kupujesz jako osoba fizyczna prowadząca działalność, ale umowa nie ma zawodowego charakteru.
💬 Podsumowanie
Nowe przepisy to realna pomoc dla małych przedsiębiorców, którzy często – choć formalnie są firmami – w niektórych sytuacjach zachowują się jak zwykli konsumenci. Kupują sprzęt, materiały lub usługi, które nie są częścią ich specjalizacji.
Jeśli prowadzisz jednoosobową działalność i zawierasz umowy niezwiązane z Twoją główną działalnością, pamiętaj:
➡️ Masz prawo do ochrony, jakiej wcześniej udzielano tylko konsumentom.
➡️ Nie pozwól, by ktoś to prawo podważył – znajomość przepisów to Twoja przewaga.
Kamil Boruta – radca prawny, Aleksandra Smok
