Sąd Najwyższy podjął 3 lipca 2024 roku uchwałę, w której określono zasady dotyczące postępowania w sprawach cywilnych, w sytuacji gdy sąd drugiej instancji uznaje żądanie główne za niezasadne. W takiej sytuacji sąd powinien zmienić zaskarżony wyrok, oddalając żądanie główne i oznaczając zmieniony wyrok jako częściowy, a także uchylić zawarte w nim rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Żądanie ewentualne ma być pozostawione do rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
Kontekst sprawy
Sprawa dotyczyła roszczenia przeciwko bankowi w związku z udzieleniem kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich. Początkowy wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z 28 marca 2022 roku uznawał umowę kredytową za nieważną. Po złożeniu apelacji przez bank, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uchwalił, że konieczne jest ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd pierwszej instancji z uwagi na nierozpoznanie żądania ewentualnego.
Zasada dwuinstancyjności
Nowa uchwała wyjaśnia, że sąd drugiej instancji nie ma kompetencji do orzekania o żądaniu ewentualnym, jeśli decyzja dotyczy skutków unieważnienia umowy. Oznacza to, że roszczenie ewentualne, które zakłada, że umowa jest ważna i powinna być realizowana z wyeliminowaniem pewnych postanowień, musi być rozpatrzone przez sąd pierwszej instancji.
To rozwiązanie jest istotne zarówno dla spraw kredytowych, jak i dla uchwał podejmowanych przez spółki. Uchwała ta zapowiada przełom w postępowaniach cywilnych, które obejmują roszczenia ewentualne, wyraźnie wskazując na konieczność wydawania wyroków częściowych w takich przypadkach.
Co to oznacza dla przyszłości?
Decyzja Sądu Najwyższego podkreśla wagę zasady dwuinstancyjności w postępowaniach cywilnych, co może wpłynąć na sposób orzekania oraz rozpatrywania spraw przez sądy w Polsce. Sędziowie zwracają uwagę, że nieprzestrzeganie tej zasady mogłoby naruszyć prawa stron i zawirować procesy, co prowadzi do dalszej komplikacji spraw.
Uchwała podjęta przez Sąd Najwyższy stanowi zatem istotny krok w kierunku stabilizacji i klarowności w polskim systemie prawnym.
Kamil Boruta – radca prawny, Oliwia Synowiec
