Osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych, które doświadczają mobbingu, stają przed dylematem: czy najpierw walczyć o ustalenie stosunku pracy, a następnie złożyć pozew o mobbing, czy też bezpośrednio wystąpić z roszczeniem o naruszenie dóbr osobistych. Tę pierwszą drogę wybrał pracownik, któremu Sąd Okręgowy w Warszawie prawomocnie ustalił stosunek pracy z Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych (OPZZ). Prawnicy uważają jednak, że warto byłoby wprowadzić pojęcie mobbingu do prawa cywilnego, co poprawiłoby sytuację osób na zleceniach lub umowach B2B.
Tło sprawy
W 2022 roku Sąd Okręgowy ustalił, że osoba pracująca dla OPZZ w ramach umowy B2B była w rzeczywistości pracownikiem. Wyrok został wydany na podstawie umowy o pracę, obowiązującej od stycznia 2018 roku. Obecnie toczy się sprawa o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu mobbingu, w której powódka argumentuje, że jej zdrowie znacząco ucierpiało z powodu mobbingu – jest pod stałą opieką medyczną i zmuszona do przyjmowania leków.
Zapytano Biuro Rady Dialogu Społecznego o działania w celu odzyskania pieniędzy wypłaconych OPZZ na wynagrodzenia dla eksperta, z którym sąd ustanowił stosunek pracy. OPZZ odpowiedziało, że realizuje wyrok zgodnie z jego treścią i nie dysponuje nienależnie pobranymi funduszami.
Problemy osób na umowach cywilnoprawnych
Osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych mogą mieć trudności z udowodnieniem mobbingu i uzyskaniem odpowiedniego zadośćuczynienia. W przypadku relacji B2B, gdzie z definicji nie istnieje zależność służbowa między stronami, trudno mówić o mobbingu. Niemniej jednak, nawet w takich sytuacjach osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może dochodzić swoich praw, powołując się na art. 24 i 445 kodeksu cywilnego dotyczące naruszenia dóbr osobistych.
Eksperci podkreślają, że obecne przepisy dotyczące mobbingu oraz inne regulacje często są niejednoznaczne i skomplikowane. Dodatkowo, sądy rzadko uruchamiają postępowania, gdy mobbing trwa, co sprawia, że sprawy są zgłaszane najczęściej po zakończeniu współpracy.
Potrzeba zmian w definicji mobbingu
Wielu prawników zauważa, że należy wprowadzić bardziej precyzyjne przepisy dotyczące mobbingu w kontekście umów cywilnoprawnych. Propozycje takie sugerują, aby definicja mobbingu obejmowała również te relacje oraz żeby umożliwić dochodzenie roszczeń na podstawie ogólnych zasad cywilnych, zamiast skomplikowanych procedur związanych z mobbingiem.
Dyskusja nad ochroną osób doświadczających mobbingu, zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie są pracownikami, jest niezwykle istotna. Eksperci podkreślają, że zróżnicowanie przepisów dotyczących mobbingu i molestowania może ułatwić ich stosowanie w praktyce oraz przynieść lepsze rezultaty dla poszkodowanych.
Podsumowując,
Rosnący problem mobbingu w środowisku pracy, szczególnie w kontekście umów cywilnoprawnych, wymaga pilnych działań i reform. Wprowadzenie precyzyjnych definicji oraz uproszczenie procedur pozwoli osobom doświadczającym mobbingu skuteczniej dochodzić swoich praw i uzyskiwać potrzebną ochronę.
Kamil Boruta – radca prawny, Oliwia Synowiec
