Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 2024 roku orzekł, że do skutecznego podniesienia zarzutu potrącenia na podstawie art. 203(1) k.p.c. wystarczające jest pełnomocnictwo procesowe. Uchwała ta zmienia dotychczasową linię orzeczniczą i podważa ugruntowane podejście sądów powszechnych.
Tło sprawy
Zagadnienie dotyczyło złożonego wniosku w trybie art. 390 k.p.c. w kontekście skuteczności złożenia oświadczenia o potrąceniu oraz jego odbioru przez pełnomocnika strony powodowej. Kluczowe pytanie brzmiało, czy do podniesienia zarzutu potrącenia konieczne jest udzielenie odrębnego pełnomocnictwa do czynności materialnoprawnych, czy wystarczające jest pełnomocnictwo procesowe.
Dwie koncepcje
Rozważania sądu wskazywały na dwie przeciwstawne koncepcje. Pierwsza podkreślała, że należy rozróżniać czynność procesową od towarzyszącego jej oświadczenia materialnoprawnego. Uznano, że zarówno pełnomocnik składający oświadczenie, jak i pełnomocnik odbierający, muszą dysponować odrębnymi pełnomocnictwami do dokonywania czynności z zakresu prawa materialnego, co mogłoby powodować skomplikowania procesowe.
Natomiast druga koncepcja twierdziła, że zarówno oświadczenie woli, jak i żądanie oddalenia powództwa w wyniku potrącenia tworzą jedną, zespoloną czynność łączącą elementy procesowe z materialnymi.
Decyzja Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy stwierdził, że zarzut potrącenia jest czynnością procesową, a zatem pełnomocnictwo procesowe jest wystarczające do jego podniesienia. Uczestnictwo pełnomocnika procesowego w złożeniu zarzutu potrącenia nie wymaga odrębnego pełnomocnictwa materialnego. Uchwała ta ma istotne znaczenie praktyczne, ponieważ potrącenie jest kluczowym środkiem obrony pozwanego w postępowaniu cywilnym.
Wnioski
Nowelizacja z 4 lipca 2019 roku nie zmieniła przepisów dotyczących pełnomocnictw, co wskazuje na potrzebę dalszych rozważań w tej kwestii. Uchwała Sądu Najwyższego z pewnością wpłynie na praktykę sądową, ułatwiając przedsiębiorcom możliwość efektywnej obrony w sprawach cywilnych.
Sygnatura akt: Uchwała Izby Cywilnej SN III CZP 2/24.
Kamil Boruta – radca prawny, Oliwia Synowiec
